Er zijn verschillende soorten bewijsstelsels die binnen het strafrecht van een land gehanteerd kunnen worden. Bent u weleens in aanraking gekomen met het Franse recht? Dan is het u wellicht opgevallen dat hier een ander bewijsstelsel gebruikt wordt dan in Nederland. Welke bewijsstelsels bestaan er? Hoe verschilt die van Frankrijk met die van Nederland en hoe kan dit de uitspraak van de rechter beïnvloeden?
Wat is een bewijsstelsel?
Een verdachte kan niet zomaar schuldig worden bevonden. Eerst moet de aanklager bewijzen dat de verdachte zich daadwerkelijk schuldig heeft gemaakt aan het misdrijf waar hij van verdacht wordt. Hiervoor is bewijs nodig. Bewijs kan geleverd worden aan de hand van sprekende getuigen - bijvoorbeeld middels verklaringen van ooggetuigen of een verklaring van een deskundige - en middels stille getuigen. Dit kunnen onder andere documenten, geluidsopnamen of voorwerpen zijn. Het bewijsstelsel in een land bepaalt welk bewijs te gebruiken is in een rechtszaak en de mate van vrijheid die een rechter heeft om de waarde van dit bewijs te beoordelen.
Welke bewijsstelsels zijn er?
Er zijn grofweg vier soorten bewijsstelsels die onder te verdelen zijn in twee categorieën.
Vrije bewijsstelsel
De eerste categorie is het vrije bewijsstelsel. Hieronder vallen het stelsel van de bloot gemoedelijke overtuiging en het stelsel van de beredeneerde overtuiging.
Bij het stelsel van de bloot gemoedelijke overtuiging is het voldoende dat een jury of de rechter overtuigd is van de schuld van een verdachte. Deze overtuiging hoeft niet onderbouwd te worden om de verdachte schuldig te verklaren.
Bij het stelsel van de beredeneerde overtuiging moet de overtuiging van de rechter wel onderbouwd worden met argumenten.
Wettelijke bewijsstelsel
De tweede categorie is het wettelijke bewijsstelsel. Hieronder valt het positief-wettelijk bewijsstelsel en het negatief-wettelijk bewijsstelsel.
Bij het positief-wettelijk bewijsstelsel bepaalt de wet welke bewijsmiddelen gebruikt mogen worden door de rechter. De rechter is bovendien gebonden aan deze bewijsmiddelen. Als het bewijs laat zien dat de verdachte schuldig is, moet de rechter de verdachte schuldig verklaren.
Bij het negatief-wettelijk bewijsstelsel mag de rechter ook alleen gebruikmaken van de bewijsmiddelen die volgens de wet mogen worden aangeboden. Als de rechter echter niet overtuigd is van de schuld van de verdachte en dus twijfelt, moet hij vrijspreken.
Positief-wettelijk bewijsstelsel: wat is dit?
Bij een positief-wettelijk bewijsstelsel moet een verdachte schuldig worden bevonden wanneer de bewijsmiddelen zijn schuld bewijzen, ook als de rechter hier niet van overtuigd is en de verdachte dus eigenlijk vrij zou willen spreken. Dit bewijsstelsel wordt gebruikt in Frankrijk bij overtredingen (contraventions). Het gaat hier dus om de lichtste categorie van strafbare feiten.
Daar staat tegenover het bewijs via de gemoedelijke overtuiging, in Frankrijk de intime conviction. Het gaat hier om vrij bewijs, dat betekent dat alle middelen kunnen bijdragen aan de overtuiging van de rechter of de assisen dat een verdachte het strafbare feit heeft begaan of niet. Alle middelen mogen worden gebruikt om iemands schuld of onschuld te bewijzen.
In Frankrijk geldt het bewijs van de gemoedelijke overtuiging in de zwaardere categorieën van strafbare feiten: de délits en de crimes.
Wat is het verschil met het negatief-wettelijk bewijsstel?
In Nederland kennen we het negatief-wettelijk bewijsstelsel. Ook de Nederlandse rechter is gebonden aan de volgens de wet toegestane bewijsmiddelen, maar de rechter moet daarnaast zijn eigen overtuiging toetsen. Als hij, ondanks dat het feitelijk wettelijk is bewezen, niet overtuigd is van de schuld van de verdachte volgt een vrijspraak.
Er kan door dit verschil een heel andere uitkomst tot stand komen. Waar een Nederlandse rechter een verdachte op basis van aangeleverde bewijzen vrijspreekt, is de kans groot dat een Franse rechter in hetzelfde geval de verdachte schuldig verklaart.
Wat is het verschil voor de rol van de advocaat in de verschillende stelsels?
De verschillen in de bewijsstelsels zorgen er ook voor dat de advocaat zich op een andere manier moet gedragen, in veel gevallen zal deze zich aanmerkelijk actiever op moeten stellen om de onschuld aan te tonen.
Waar in Nederland een strafproces vaak neerkomt op een soort van verificatievergadering (kan uit het schriftelijke dossier worden afgeleid dat de verdachte het strafbare feit heeft begaan) komt het in het Franse strafproces echt aan op overtuigingskracht. Je ziet ook dat zittingen in Frankrijk langer duren en er veel vuriger wordt gepleit om de rechter of de jury te overtuigen.
Wat als u verdacht wordt van een misdrijf in Frankrijk?
De ervaring laat zien dat in Frankrijk mensen worden veroordeeld op gronden die naar verwachting in Nederland tot een vrijspraak zouden hebben geleid of zelfs tot een voortijdig sepot (staken van de vervolging door het Openbaar Ministerie). Wordt u verdacht van een misdrijf in Frankrijk of heeft u een vriend of familielid die zich in deze situatie bevindt? Dan is het zeker raadzaam een goede advocaat in te schakelen die bekend is met het Franse strafrecht en het positief-wettelijk bewijsstelsel.
Conclusie
Bewijsstelsels verschillen van land tot land. Waar u in Nederland op basis van bepaald bewijs wordt vrijgesproken, krijgt u onder dezelfde omstandigheden in een ander land wellicht een zware straf opgelegd. Waar u ook van verdacht wordt, kies altijd een advocaat die verstand heeft van het bewijsstelsel van het land waar u verdacht wordt van een misdrijf.
Wat kunnen Jaspers Advocatuur en Castling Avocats voor u betekenen?
In samenwerking met het Franse advocatenkantoor Castling Avocats verzorgt Jaspers Advocatuur de begeleiding en verdediging van Nederlanders die in Frankrijk te maken krijgen met het strafrecht. Het Franse en het Nederlandse strafrecht zijn bijna niet met elkaar te vergelijken.
Onze ervaring is dat de Franse rechter veel sneller dan de Nederlandse rechter tot een bewezenverklaring komt en ook nog eens strengere straffen oplegt. Daarbij is het voorarrest vaak vele malen langer dan in Nederland. Helaas zien wij te vaak dat de bijstand aan Nederlanders die met de Franse justitie te maken krijgen, veel te wensen overlaat. De Franse taal is een enorm probleem voor Nederlanders. Door tweetalige samenwerking lossen wij taal- en vertaalproblemen op.
Of bel met 0762043110
